14 Nadere toelichting op de vennootschappelijke jaarrekening

De mutaties in de materiële vaste activa in 2021 zijn als volgt:

Ultimo 2021 is onder de materiële vaste activa begrepen een bedrag van € 83,9 miljoen (ultimo 2020: € 79,3 miljoen) inzake leases. De vennootschap heeft het economische, maar niet het juridische eigendom van deze gebruiksrecht activa. De gebruiksrecht activa betreffen met name bedrijfsgebouwen en terreinen en het wagenpark.

De mutaties in de materiële vaste activa in 2020 zijn als volgt:

De aanschafwaardes en de cumulatieve afschrijvingen (inclusief bijzondere waardeverminderingen) zijn als volgt:

De mutaties in de financiële vaste activa zijn als volgt:

De in 2021 verantwoorde agiostortingen en agioterugbetalingen houden met name verband met de splitsing van de 100% groepsmaatschappij GTS B.V. op 30 december 2021. Bij de splitsing is een deel van de materiële vast activa van GTS B.V. afgesplitst naar Gasunie Assets B.V. en Maasvlakte Storage B.V. De splitsing vindt zijn oorsprong in en heeft betrekking op de activa die werden gehouden door GTS B.V., maar die ook – en in toenemende mate – worden ingezet voor andere entiteiten die vallen onder N.V. Nederlandse Gasunie. Het gaat hier met name om bepaalde gebouwen en installaties en een deel van de overige bedrijfsmiddelen, zoals gereedschappen en ICT-middelen. De aandelen in Gasunie Assets B.V. en Maasvlakte Storage B.V. worden eveneens voor 100% gehouden door N.V. Nederlandse Gasunie.

De rechtstreekse mutaties in het eigen vermogen van de groepsmaatschappijen hebben betrekking op de herwaardering van het belang in Nord Stream (zoals opgenomen in noot 9 ‘Overige deelnemingen’ en noot 42 ‘Wettelijke reserve’), het effect van de wijzigingen in de vennootschapsbelastingtarieven (zoals opgenomen in noot 10 ‘Uitgestelde belastingvorderingen’, noot 41 ‘Herwaarderingsreserve’ en noot 43 ‘Overige reserves’), het actuariële resultaat op de pensioenregeling van Gasunie Deutschland (zoals opgenomen in noot 20 ‘Personeelsbeloningen’ en 43 ‘Overige reserves’) en op de herwaardering van het belang in Gate terminal als gevolg van de wijziging in de waarde van een cash flow hedge (zoals opgenomen in noot 43 ‘Overige reserves’).

Het ontvangen dividend en het resultaat groepsmaatschappijen en deelnemingen is lager dan in 2020. Dit houdt met name verband met het eenmalige effect van het terugnemen van een in het verleden verantwoorde bijzondere waardevermindering van € 300,0 miljoen in 2020.

De lijst met deelnemingen, hun vestigingsplaats en het deelnemingspercentage dat Gasunie heeft, is opgenomen in noot 55 ‘Overzicht groepsmaatschappijen en deelnemingen’.

De rentevoet over de verstrekte langlopende leningen bedraagt, tenzij anders aangegeven, de gewogen gemiddelde rentevoet van de lange leningenportefeuille van N.V. Nederlandse Gasunie met een opslag van 12,5 basispunten (2020: idem).

Ultimo 2021 bedraagt de reële waarde van de verstrekte langlopende leningen aan groepsmaatschappijen en deelnemingen € 4.627,9 miljoen (ultimo 2020: € 5.064,9 miljoen).

Er zijn geen bijzondere voorwaarden overeengekomen tussen Gasunie en de groepsmaatschappijen met betrekking tot de verstrekte langlopende leningen. Voor verwachte kredietverliezen is geen voorziening gevormd, omdat op basis van historische gegevens, alsmede actuele toekomstverwachtingen, hiertoe geen aanleiding bestaat.

De verstrekte langlopende lening aan GTS bedraagt ultimo 2021 € 3.451,3 miljoen (ultimo 2020: € 3.583,1 miljoen). Dit betreft de facto het opgenomen saldo onder een leningfaciliteit met een maximale omvang van € 6,0 miljard, welke ter beschikking is gesteld op 1 januari 2014. De looptijd van deze faciliteit eindigt op 31 december 2029 en heeft een mogelijkheid tot verlenging. Met GTS is overeengekomen dat tussentijds onbeperkt op de faciliteit kan worden getrokken dan wel afgelost. Er is geen aflossingsschema overeengekomen. Als gevolg van de splitsing van GTS is een deel van de langlopende leningen overgegaan op Gasunie Assets B.V. (€ 116,0 miljoen) en op Maasvlakte Storage B.V (€ 6,0 miljoen). De leningsvoorwaarden zijn door de overgang niet gewijzigd.

GTS is de netbeheerder van het landelijk gastransportnet in de zin van de Gaswet. De minister van Economische Zaken en Klimaat heeft regels gesteld ten aanzien van goed financieel beheer door een netbeheerder in het Besluit Financieel Beheer Netbeheerders (‘BFBN’). Per kwartaal beoordeelt de vennootschap van GTS, rekening houdend met de bepalingen van het BFBN, of er afgelost dan wel getrokken moet worden op de kredietfaciliteit, ten einde aan de BFBN-vereisten te voldoen. Bij deze periodieke beoordeling wordt niet alleen de actuele financiële positie betrokken, maar ook de verwachtingen voor de komende jaren inzake de verwachte omvang en moment van de investeringsuitgaven, de verwachte dividenduitkeringen en de verwachte operationele kosten voor het gastransportnetwerk. De omvang en volatiliteit van deze variabelen maakt een betrouwbare schatting van eventuele toekomstige aflossingen niet mogelijk. Om deze reden is de verstrekte lening op balansdatum volledig gepresenteerd onder de langlopende vorderingen.

De verstrekte langlopende leningen aan Gastransport Noord-West Europa Holding bedragen ultimo 2021 € 420,7 miljoen (ultimo 2020: € 495,6 miljoen). De looptijd van de verschillende tranches van deze leningen eindigen op 31 december 2022 en 31 december 2023. Met Gastransport Noord-West Europa Holding is voor alle leningen overeengekomen dat gehele of gedeeltelijke tussentijdse aflossingen mogelijk zijn. Het kortlopend deel van de verstrekte langlopende leningen aan groepsmaatschappijen is ultimo 2021 € 43,0 miljoen (ultimo 2020: nihil). Dit bedrag is niet separaat onder de kortlopende vorderingen opgenomen.

De verstrekte langlopende leningen aan Gasunie BBL bedragen ultimo 2021 € 80,1 miljoen (ultimo 2020: € 92,8 miljoen). Dit is het saldo dat is opgenomen onder een leningfaciliteit van maximaal € 200,0 miljoen, welke ter beschikking is gesteld op 12 december 2014. De looptijd van deze faciliteit eindigt op 1 december 2024 en er bestaat een mogelijkheid tot verlenging. Met Gasunie BBL is overeengekomen dat tussentijds op de faciliteit kan worden getrokken dan wel afgelost.

De verstrekte leningen aan overige deelnemingen bedroegen ultimo 2021 gezamenlijk € 21,3 miljoen (ultimo 2020: € 23,9 miljoen). De rentevoet over deze leningen varieert afhankelijk van het risicoprofiel van de deelneming.

Intra-groepsposities ontstaan door dienstverlening van N.V. Nederlandse Gasunie aan groepsmaatschappijen en vice versa, door uitkering van dividend binnen de groep en door de cashpool transacties die door het groepshoofd worden uitgevoerd namens de groepsmaatschappijen in het kader van de operationele bedrijfsactiviteiten.

Er is geen aflossingsschema overeengekomen ten aanzien van de vorderingen op groepsmaatschappijen; de vorderingen hebben de kenmerken van een rekening-courantverhouding.

Over het saldo van de intra-groepsvorderingen betaalt de groepsmaatschappij in voorkomende gevallen een zakelijke rente die is gebaseerd op een variabele rente plus een opslag, die past bij het risicoprofiel van zowel Gasunie als de betreffende groepsmaatschappij.

Voor verwachte kredietverliezen is geen voorziening gevormd, omdat op basis van historische gegevens, alsmede de actuele toekomstverwachtingen voor de deelnemingen die het betreft, hiertoe geen aanleiding bestaat.

Het maatschappelijk kapitaal bedraagt € 756.000 en is verdeeld in 7.560 gewone aandelen van elk € 100 nominaal. Ultimo 2021 zijn hiervan 1.513 aandelen geplaatst en volgestort. In het boekjaar hebben geen mutaties plaatsgevonden in het geplaatste en gestorte kapitaal (2020: idem).

Ultimo 2021 worden alle geplaatste aandelen gehouden door de Staat der Nederlanden (ultimo 2020: idem).

De herwaarderingsreserve heeft betrekking op de herwaardering van de materiële vaste activa. Deze herwaardering hield verband met de splitsing van Gasunie en aansluitend de invoering van IFRS in 2005 en is berekend naar de situatie per 1 januari 2004. De uitgestelde belastingen over de herwaardering zijn verwerkt in de verplichting voor uitgestelde belastingen, welke onderdeel is van de uitgestelde belastingvorderingen voor de Nederlandse fiscale eenheid. De herwaarderingsreserve wordt gerealiseerd naar rato van de afschrijving van de materiële vaste activa waar de herwaarderingsreserve betrekking op heeft.

De mutaties in de herwaarderingsreserve zijn als volgt:

Voor nadere informatie over de wijziging in het tarief voor de vennootschapsbelasting wordt verwezen naar noot 10 ‘Uitgestelde belastingvorderingen’.

De wettelijke reserve betreft de wettelijke reserve deelnemingen die betrekking heeft op het 9,0% belang in Nord Stream. Dit belang is gewaardeerd tegen de reële waarde. Omdat Gasunie geen overheersende zeggenschap heeft in dit belang en daarmee geen resultaatuitkeringen kan afdwingen, is een wettelijke reserve gevormd voor het deel van de reële waarde waardering dat hoger is dan de oorspronkelijke verkrijgingsprijs.

De mutaties in de wettelijke reserve zijn als volgt:

Nadere informatie over de waardering van het belang in Nord Stream is opgenomen in noot 9 ‘Overige deelnemingen’.

De mutaties in de overige reserve zijn als volgt:

Voor een toelichting op de mutaties wordt verwezen naar noot 7 ‘Investeringen in joint ventures’, noot 10 ‘Uitgestelde belastingvorderingen’, noot 20 ‘Personeelsbeloningen’, noot 41 ‘Herwaarderingsreserve’ en noot 44 ‘Onverdeeld resultaat’.

De groepsmaatschappij GTS is de netbeheerder van het landelijk gastransportnet in Nederland in de zin van de Gaswet. De minister van Economische Zaken en Klimaat heeft regels gesteld ten aanzien van goed financieel beheer door netbeheerders in het BFBN. Deze regels bestaan uit een aantal financiële ratio’s, waaronder een eigenvermogensminimum. Dit kan leiden tot restricties ten aanzien van de hoogte van de uitkeerbare reserves van GTS. Een dergelijke situatie kan in voorkomende gevallen ook invloed hebben op de hoogte van de uitkeerbare reserves van N.V. Nederlandse Gasunie. Ultimo 2021 was een dergelijke beperking niet aan de orde en is hiervoor geen statutaire of wettelijke reserve opgenomen (ultimo 2020: idem).

De mutaties in het onverdeeld resultaat zijn als volgt:

De jaarrekening 2020 is vastgesteld in de algemene vergadering van aandeelhouders gehouden op 29 maart 2021. De algemene vergadering heeft de bestemming van het resultaat vastgesteld conform het voorstel van de raad van bestuur.

De winst over 2020 bedroeg € 599,7 miljoen. Hiervan is € 262,3 miljoen als dividend uitgekeerd in 2021. Het restant van € 337,4 miljoen is toegevoegd aan de overige reserves.

De raad van bestuur stelt voor om van de winst over 2021 een bedrag van € 217,5 miljoen als dividend aan de aandeelhouder uit te keren en € 93,2 miljoen toe te voegen aan de overige reserve. Het dividend per aandeel bedraagt € 143,8 duizend.

Het voorstel tot resultaatbestemming is niet verwerkt in de balans per 31 december 2021 en de toelichting daarop.

De specificatie van de voorzieningen is als volgt:

De reorganisatievoorziening houdt verband met de geplande sluiting van twee regiokantoren begin 2022 en de daarmee samenhangende personele en materiële gevolgen. De reorganisatievoorziening heeft een verwachte looptijd van korter dan een jaar.

Voor een nadere toelichting op de overige voorzieningen wordt verwezen naar noot 19 ‘Uitgestelde belastingverplichtingen’, noot 20 ‘Personeelsbeloningen’ en noot 21 ‘Overige voorzieningen’ van de toelichting op de geconsolideerde jaarrekening.

De specificatie van de handels- en overige schulden is als volgt:

De belastingverplichtingen omvatten de te betalen loonheffing en premies sociale verzekeringen.

De overige schulden en overlopende passiva bestaan met name uit nog te betalen rente, nog te ontvangen facturen en ontvangen security deposits ter waarde van € 36,9 miljoen (ultimo 2020: € 31,6 miljoen). De ontvangen security deposits zijn gestelde zekerheden die door klanten van de vennootschap of haar groepsmaatschappijen aan N.V. Nederlandse Gasunie zijn verstrekt ter afdekking van het debiteurenrisico. Over de security deposits wordt een marktconforme rente berekend.

Vanwege het kortlopende karakter van de handelsschulden en overige te betalen posten benadert de reële waarde de boekwaarde van deze verplichtingen.

Intra-groepsposities ontstaan door dienstverlening van N.V. Nederlandse Gasunie aan groepsmaatschappijen en vice versa, door uitkering van dividend binnen de groep en door de cashpool transacties die door het groepshoofd worden uitgevoerd namens de groepsmaatschappijen in het kader van de operationele bedrijfsactiviteiten.

Er is geen aflossingsschema overeengekomen ten aanzien van de schulden aan groepsmaatschappijen; de schulden hebben de kenmerken van een rekening-courantverhouding.

Over het saldo van de intra-groepsschulden betaalt Gasunie in voorkomende gevallen een zakelijke rente die is gebaseerd op een variabele rente plus een opslag die past bij het risicoprofiel van zowel Gasunie als de betreffende groepsmaatschappij.

N.V. Nederlandse Gasunie koopt extern goederen en diensten in voor haar groepsmaatschappijen en/of andere deelnemingen. Daarnaast is N.V. Nederlandse Gasunie de juridisch werkgever voor medewerkers die werkzaam zijn voor Gasunie en haar groepsmaatschappijen. De netto-omzet van N.V. Nederlandse Gasunie bestaat voor een groot deel uit bedragen die zij in rekening brengt bij haar groepsmaatschappijen en/of andere deelnemingen voor de inzet van eigen personeel dan wel de levering van extern ingekochte goederen en diensten. N.V. Nederlandse Gasunie treedt jegens haar groepsmaatschappijen op als principaal.

De specificatie van de kosten uitbesteed werk en andere externe kosten is als volgt:

De kosten uitbesteed werk en andere externe kosten bestaan met name uit goederen en diensten die N.V. Nederlandse Gasunie inkoopt ten behoeve van de dienstverlening aan haar groepsmaatschappijen, waaronder GTS als de landelijk netbeheerder voor het gastransport in Nederland. De kosten van netbeheer omvatten met name de inkoop van stikstofproductiecapaciteit en elektriciteit en gas voor eigen gebruik voor het gastransport. De stijging in de kosten ten opzichte van 2020 is met name het gevolg van de hogere prijzen voor de inkoop van energie alsmede een lichte toename van de inzet van middelen ten behoeve van het gastransport.

De specificatie van de personeelskosten is als volgt:

De gemiddelde personele bezetting in 2021 bedraagt 1.337 fulltime-equivalenten (2020: gemiddeld 1.277 fulltime-equivalenten), waarvan 2 buiten Nederland (2020: 2 buiten Nederland).

De toelichting op de bezoldiging van de bestuurders en de commissarissen van de vennootschap is opgenomen in de toelichting op de geconsolideerde jaarrekening onder noot 27 ‘Personeelskosten’.

De specificatie van de overige kosten is als volgt:

De overige kosten bestaan met name uit goederen en diensten die N.V. Nederlandse Gasunie inkoopt ten behoeve van de dienstverlening aan haar groepsmaatschappijen, waaronder GTS als de landelijk netbeheerder voor het gastransport in Nederland. De overige kosten omvatten met name verzekeringskosten en overige materiële en personele kosten.

De specificatie van de financiële baten en lasten is als volgt:

De rentelasten en soortgelijke lasten betreffen voornamelijk de rente over de langlopende leningen. De daling van de rentelasten kan met name worden verklaard door de effecten van de herfinancieringen in 2021. Twee obligatieleningen zijn conform de vervalkalender geherfinancierd tegen een substantieel lagere rente.

Onder de rentebaten en soortgelijke baten zijn voornamelijk begrepen de rentes die berekend worden over leningen aan groepsmaatschappijen en in voorkomende gevallen de rente op belastingaanslagen. Als gevolg van de lagere rentelasten van N.V. Nederlandse Gasunie zijn ook de aan groepsmaatschappijen doorbelaste rentekosten gedaald. De rentebaten zijn gebaseerd op de gewogen gemiddelde rentevoet van de lange leningenportefeuille van N.V. Nederlandse Gasunie met een opslag van 12,5 basispunten (2020: idem).

N.V. Nederlandse Gasunie staat aan het hoofd van de fiscale eenheid voor de vennootschapsbelasting in Nederland. De specificatie van de belastinglast in de winst-en-verliesrekening is als volgt:

De mutaties in de uitgestelde belastingen houden zowel in 2020 als in 2021 mede verband met de wijzigingen in het belastingtarief voor de vennootschapsbelasting in Nederland. Voor nadere informatie over de wijziging in het tarief voor de vennootschapsbelasting wordt verwezen naar noot 10 ‘Uitgestelde belastingvorderingen’. Verder had het terugnemen van de in het verleden verantwoorde bijzondere waardevermindering significante gevolgen voor de uitgestelde belastingen alsmede voor de allocatie van een deel van de belastinglast aan Gasunie Transport Services B.V. in 2020.

Voor een toelichting op de overige posten in de vennootschappelijke balans en winst-en-verliesrekening wordt verwezen naar de toelichting op de geconsolideerde financiële overzichten.

Het overzicht met groepsmaatschappijen en andere deelnemingen is als volgt: